Svar

Ekkert evruríkjanna 17 uppfyllti öll Maastricht-skilyrðin árið 2011, þetta kemur fram í svari Össurar Skarphéðinssonar þáverandi utanríkisráðherra við fyrirspurn á Alþingi í febrúar 2013. Níu ríki uppfylltu skilyrðið um verðstöðugleika og ellefu ríki uppfylltu skilyrðið um vexti. Ívið færri uppfylltu Maastricht- skilyrðin um opinber fjármál en sex aðildarríki uppfylltu skilyrðið um afkomu hins opinbera og fimm ríki uppfylltu skilyrðið um heildarskuldir hins opinbera. Bága stöðu evruríkjanna gagnvart Maastricht-skilyrðunum um opinber fjármál má rekja til ríkisskuldakreppunnar sem brast á í kjölfar alþjóðlegu fjármálakreppunnar.

***

Þau 17 aðildarríki Evrópusambandsins sem eru fullir þátttakendur í Efnahags- og myntbandalagi Evrópu (EMU) þurfa að uppfylla ákveðin skilyrði um efnahagslega samleitni sem nefnd eru Maastricht-skilyrðin. Skilyrðin eru fimm talsins og lúta að vöxtum, verðstöðugleika, ríkisfjármálum (afkomu og heildarskuldum hins opinbera) og stöðugleika í gengismálum. Sum evruríkjanna hafa átt erfitt með að uppfylla og viðhalda viðmiðunum í gegnum tíðina, til dæmis uppfylltu einungis sex evruríki Maastricht-skilyrðin að fullu við inngöngu í EMU líkt og fram kemur í skýrslu Seðlabanka Íslands um gjaldeyrismál.

Evrur.

Í skriflegu svari Össurar Skarphéðinssonar þáverandi utanríkisráðherra við fyrirspurn Guðlaugs Þórs Þórðarsonar á Alþingi 11. febrúar 2013 er staða einstakra evruríkja gagnvart Maastricht-skilyrðunum árið 2011 tekin saman (sjá töflu hér að neðan). Skilyrðið um verðstöðugleika kveður á um að verðbólga skuli ekki vera meira en 1,5 prósentum hærri en meðaltal verðbólgu í þeim þremur ESB-ríkjum sem hafa hagstæðustu verðbólguþróunina. Árið 2011 voru það Írland, Svíþjóð og Tékkland og var viðmiðunargildið 3,1%. Þau evruríki sem uppfylltu skilyrðið um verðstöðugleika þá voru Frakkland, Grikkland, Holland, Írland, Ítalía, Malta, Slóvenía, Spánn og Þýskaland.

ESB-ríki innan evrusvæðisins	Verðbólga (%)	Vextir (%)	Afkoma hins opinbera (% af VLF)	Heildarskuldir hins opinbera (% af VLF)
Austurríki	3,6	3,3	-2,5	72,4
Belgía	3,5	4,2	-3,7	72,4
Eistland	5,1	Tölur ekki til	1,1	6,1
Finnland	3,3	3,0	-0,6	49,0
Frakkland	2,3	3,3	-5,2	86,0
Grikkland	3,1	15,8	-9,4	170,6
Holland	2,5	3,0	-4,5	65,5
Írland	1,2	9,6	-13,4	106,4
Ítalía	2,9	5,4	-3,9	120,7
Kýpur	3,5	5,8	-6,3	71,1
Lúxemborg	3,7	2,9	-03	18,3
Malta	2,5	4,5	-2,7	70,9
Portúgal	3,6	10,2	-4,4	108,1
Slóvakía	4,1	4,5	-4,9	43,3
Slóvenía	2,1	5,0	-6,4	46,9
Spánn	3,1	5,4	-9,4	69,3
Þýskaland	2,5	2,6	-0,8	80,5
---	---	---	---	---
Viðmiðunargildi	3,1	5,2	-3,0	60,0

Samkvæmt skilyrðinu um vexti skulu nafnvextir langtímaskuldabréfa ekki vera meira en 2% hærri en langtímavextir í þeim þremur ESB-ríkjum sem hafa hagstæðustu verðbólguþróunina. Almennt byggja útreikningarnir á því að stuðst er við meðaltal vaxta í þeim þremur aðildarríkjum Evrópusambandsins þar sem verðbólga er lægst en eins og áður kom fram var verðbólga lægst á Írlandi, í Svíþjóð og Tékklandi. Að þessu sinni var þó ekki stuðst við vaxtatölur frá Írlandi þar sem vextir þar voru langt umfram meðaltal í hinum aðildarríkjunum og var í staðinn aðeins tekið mið af vaxtaprósentunum í Svíþjóð og Tékklandi. Viðmiðunargildið fyrir vexti var 5,2%. Þau ríki sem uppfylltu vaxtaskilyrðið voru Austurríki, Belgía, Bretland, Finnland, Frakkland, Holland, Lúxemborg, Malta, Slóvakía, Slóvenía og Þýskaland.

Maastricht-skilyrðin um opinber fjármál eru tvenns konar. Annars vegar að halli á ríkisrekstri sé ekki meiri en 3% af vergri landsframleiðslu (VLF) og hins vegar að skuldir hins opinbera séu ekki meiri en 60% af VLF, eða að skuldahlutfallið stefni nægilega hratt að því marki ef það er hærra en 60%. Þau aðildarríki sem uppfylltu skilyrðið um afkomu hins opinbera eða halla á ríkisrekstri voru Austurríki, Eistland, Finnland, Lúxemborg, Malta og Þýskaland. Mestur var hallinn á Írlandi eða 13,4% af VLF.

Skilyrðið um heildarskuldir hins opinbera uppfylltu einungis fimm ríki, Eistland, Finnland, Lúxemborg, Slóvakía og Slóvenía. Í tilfelli Grikklands, Ítalíu, Portúgals og Írlands voru skuldir hins opinbera komnar vel yfir 100%. Bága stöðu evruríkjanna gagnvart Maastricht-skilyrðunum um opinber fjármál má rekja til ríkisskuldakreppunnar sem brast á í kjölfar alþjóðlegu fjármálakreppunnar árið 2008.

Í skýrslu Seðlabanka Íslands um valkosti Íslands í gjaldmiðils- og gengismálum kemur fram að líklega muni Ísland uppfylla flest skilyrðin fyrir upptöku evru á allra næstu árum óháð því hvort Ísland verði aðili að Evrópusambandinu eða ekki. Samkvæmt tölum frá árinu 2011 uppfyllti Ísland aðeins eitt af Maastricht-skilyrðunum en það er skilyrðið um langtímavexti. Ítarlega umfjöllun um stöðu Íslands gagnvart viðmiðunum er að finna í svari við spurningunni Uppfyllir Ísland Maastricht-skilyrðin núna?

Heimildir og mynd:

• Svar utanríkisráðherra við fyrirspurn Guðlaugs Þórs Þórðarsonar um hvaða ríki á EES-svæðinu uppfylla Maastricht-skilyrðin. 141. löggjafarþing 2012-2013. (Skoðað 24.05.2013).
• Skýrsla Seðlabanka Íslands um valkosti Íslands í gjaldmiðils- og gengismálum. 2012. Kafli 23 - Maastricht-skilyrðin. (Skoðað 24.05.2013).
• Euro convergence criteria - wikipedia.org. (Skoðað 24.05.2013).
• Euros - flickr.com. (Sótt 24.05.2013).